مزایای دوزبانه شدن کودک و راه های پرورش کودک دو زبانه

دوزبانه شدن کودک یکی از موضوعات مهم و پرجست‌وجو در حوزه‌ی تربیت، آموزش و رشد شناختی کودکان است. بسیاری از والدین امروزه این سؤال را دارند که آیا یادگیری همزمان دو زبان در کودکی مفید است یا باعث سردرگمی کودک می‌شود؟ پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که دوزبانگی نه‌تنها مانعی برای رشد کودک نیست، بلکه می‌تواند تأثیرات مثبتی بر هوش، تمرکز، مهارت‌های اجتماعی و آینده‌ی تحصیلی او داشته باشد. با این حال، روش صحیح آموزش و زمان مناسب شروع، نقش بسیار مهمی در موفقیت این مسیر دارد. 

هر چند پیمودن این راه برای اولیا خالی از نگرانی نیست لیکن روش‌های فراوانی وجود دارند که با به کارگیری آن‌ها مطمئنا فرزند شما می‌تواند در دوران کودکی بیشترین بهره را از یادگیری یک زبان داشته باشد.

شاید بپرسید چگونه کودک خود را دو زبانه کنیم؟ در پاسخ باید بگویم روش‌ها و منابع معرفی شده در این مقاله در خصوص پرورش کودک دو زبانه روش‌هایی تست شده و موثر هستند. شما می‌توانید از یک یا چند مورد از این روش‌ها استفاده کنید و شاهد نتایج شگفت‌انگیز آن باشید!

منظور از دوزبانگی چیست؟

دوزبانگی یعنی شخص دوزبانه از هر دو زبان به یک اندازه استفاده کند. اولین زبانی که هر فرد یاد می‌گیرد زبان مادری اوست. افراد زبان‌های دیگر را تحت شرایط مختلف و با سطوح مختلف تسلط یاد می‌گیرند. افرادی که چند زبان را از کودکی می‌آموزند به عنوان دوزبانه یا چند زبانه شناخته می‌شوند. وقتی که یک فرد در سنین بزرگسالی به یادگیری زبان دوم اقدام نماید، یعنی دو زبانگی را به صورت عمدی و خودخواسته انتخاب کرده است و نیاز به فشار ذهنی بیشتری برای یادگیری دارد اما کودکانی که ناآگاهانه زبان دوم را یاد می‌گیرند نیاز به این فشار ذهنی ندارند.

پیش‌نیاز دوزبانه‌ شدن، صرف وقت و داشتن صبر و حوصله فراوان است. با قرار دادن کودک در معرض زبان دوم و ایجاد محیطی شبیه به محیط واقعی، کودک دو زبانه (Bilingual child) خواهد شد. اگر خودتان به زبان انگلیسی تسلط کافی دارید، باید روزانه با کودک به زبان انگلیسی صحبت کنید.

عوامل موثر در آموزش کودک دوزبانه

در آموزش کودک دوزبانه، عوامل مختلفی نقش دارند که توجه به آن‌ها می‌تواند یادگیری را مؤثرتر و پایدارتر کند. در ادامه، مهم‌ترین عوامل مؤثر در آموزش کودک دوزبانه به‌صورت دسته‌بندی‌ شده آمده است:

۱. سن شروع یادگیری

سنین پایین، به‌ویژه دوران پیش‌دبستانی، بهترین زمان برای یادگیری همزمان دو زبان است. در این دوره، مغز کودک انعطاف‌پذیری بالایی دارد و زبان‌ها را به‌صورت طبیعی و بدون فشار می‌آموزد.

۲. میزان و کیفیت مواجهه با زبان‌ها

کودک باید به‌ طور مداوم و معنادار در معرض هر دو زبان قرار بگیرد. شنیدن، صحبت کردن، بازی و تعامل روزمره با هر زبان، بسیار مؤثرتر از آموزش صرفاً رسمی است.

۳. ثبات در روش آموزش

استفاده از الگوهای ثابت مانند «هر والد یک زبان» یا «یک محیط یک زبان» به کودک کمک می‌کند زبان‌ها را تفکیک کرده و دچار سردرگمی نشود.

۴. نگرش والدین و اطرافیان

نگرش مثبت خانواده و محیط اطراف نسبت به دوزبانگی، اعتمادبه‌نفس کودک را افزایش می‌دهد. حمایت عاطفی و تشویق نقش مهمی در پیشرفت زبانی کودک دارد.

۵. انگیزه و علاقه کودک

یادگیری زبان زمانی مؤثر است که کودک از آن لذت ببرد. استفاده از بازی، داستان، موسیقی و فعالیت‌های جذاب باعث افزایش انگیزه می‌شود.

۶. سطح تسلط مربی یا والد

کیفیت زبان ورودی اهمیت زیادی دارد. تلفظ صحیح، واژگان مناسب و جمله‌سازی درست از سوی والد یا مربی، پایه‌ی قوی‌تری برای یادگیری ایجاد می‌کند.

۷. تفاوت‌های فردی کودک

هر کودک سرعت یادگیری متفاوتی دارد. توجه به شخصیت، توانایی‌های شناختی و سبک یادگیری کودک بسیار مهم است.

۸. محیط آموزشی و اجتماعی

حضور در مهدکودک‌ها یا گروه‌های همسالان دوزبانه، فرصت تعامل واقعی با زبان دوم را فراهم می‌کند و یادگیری را تقویت می‌نماید.

رمز و رازهای دو زبانه شدن کودک

چگونه کودک دو زبانه داشته باشیم؟ برای دوزبانه شدن کودک کارهای زیر را انجام دهید:

1- مشاهده کارتون‌ های انگلیسی

برای دو زبانه شدن کودک بهترین راه استفاده از کارتون‌های انگلیسی زبان است. به صورتی که روزانه چندین ساعت کودک با زبان انگلیسی در ارتباط قرار بگیرد. کارتون‌ها باید طبقه‌بندی شده و متناسب با سن و علاقه کودک باشند. علاوه بر این، بهتر است کارتون‌ها صرفا آموزشی و با هدف یادگیری زبان انتخاب نشوند.

حتی شنیدن صدای کارتون‌ها موثر است و باعث یادگیری و آشنایی کودک با زبان انگلیسی خواهد شد. یکی از مزایای یادگیری زبان با کارتون این است که نیازی نیست شما به زبان انگلیسی تسلط داشته باشید. از طریق کارتون‌های انگلیسی، کودک با زبان انگلیسی مانوس می‌شود و مانند زبان مادری زبان انگلیسی را یاد می‌گیرد.

۲- برای کودک کتاب داستان انگلیسی بخوانید.

اگر به زبان انگلیسی تسلط دارید و تلفظ کلمات را به درستی به کار می‎‌برید، هر روز برای کودک خود کتاب داستان انگلیسی مخصوص کودکان بخوانید. از کتاب سطح مبتدی شروع کنید و کم کم کتاب‌های مشکل‌تر را انتخاب کنید. توجه کنید که کتاب‌ها از جذابیت کافی برای کودک برخوردار باشند. اما اگر تسلط به زبان ندارید می‌توانید از کتاب داستان‌هایی که دارای فایل صوتی هستند استفاده کنید.

۳- برنامه معین روزانه برای آموزش داشته باشید.

حتما یک برنامه روتین برای آموزش زبان انگلیسی خود در خانه ایجاد کنید و بهتر است که مدت جلسات در ابتدا کوتاه باشد و به تدریج زمان جلسات خود را افزایش دهید.

به گفته بسیاری از زبان‌شناسان، زبان یک مهارت است و برای یادگیری آن باید تمرین زیادی انجام داد. تمرین شما باید متناوب، مستمر و طولانی باشد تا اثربخشی آن زیاد شود. استمرار یعنی تکرار آموزش بدون تعطیلی، لذا برای یادگیری هر زبانی نمی‌شود که مدتی را سخت تمرین کرد و سپس مدتی تمرین را کنار گذاشت؛ بنابراین استمرار و برنامه معین روزانه را فراموش نکنید.

۴- آموزش زبان انگلیسی را با بازی همراه کنید.

بازی کردن یکی از هیجان‌انگیز‌ترین و موثرترین کارها برای آموزش زبان کودکان است که به رشد خلاقیت و یادگیری کودک کمک شایانی می‌کند. شما می‌توانید قسمتی از اتاق کودک را به بازی‌ها و مهارت‌های انگلیسی اختصاص دهید و در آن قسمت کتاب‌ها، کارتون‌های زبان اصلی و فلش ‌کارت‌های آموزش زبان انگلیسی را متصل نمایید.

برای پرورش یک کودک دو زبانه، از نقاشی کمک بگیرید. می‌توانید با کمک نقاشی‌های خلاقانه به کودک خود زبان انگلیسی یاد بدهید. فراموش نکنید که اگر تسلط کافی بر زبان ندارید، این کار را به یک مدرس زبان مجرب بسپارید.

مزایای دو زبانه شدن کودک

کودک دو زبانه می‌تواند از مزایای مختلفی در طول زندگی خود بهره مند شود. در ادامه به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم:

۱- بهبود مهارت‌های ارتباطی

کودکان چند زبانه در معرض تجربیات اجتماعی متنوع‌‌تری قرار می‌گیرند و می‌توانند با فرهنگ‌های متفاوت آشنا شوند. در نتیجه این شناخت، کودکان اغلب نظرات و ایده‌های دیگران را بهتر درک می‌کنند و در برقراری ارتباط با دیگران می‌توانند موثرتر عمل کنند.

۲- تقویت دیدگاه‌های مختلف

فراگیری هر زبان جدید، اولویت‌ها و دیدگاه‌های افراد را تغییر می‌دهد و دیدگاهشان را بسط می‌دهد. یک زبان باعث ایجاد «ساختار فکری زبانی» می‌شود، یعنی هر زبان، یک ساختار فکری منحصر به فرد ایجاد می‌کند.

۳- مهارت در انجام چند کار همزمان

افراد دو زبانه به دلیل توانایی در فهم هم زمان دو زبان، معمولا بهتر می‌توانند چند کار را به طور هم‌زمان انجام دهند. به گفته محققان وقتی فردی دوزبانه به طور مداوم از دو زبان استفاده می‌کند، صحبت کردن به یکی از آن زبان‌ها نیازمند کنترل ذهن برای جلوگیری از تداخل دو زبان است تا فرد بتواند با تسلط و مهارت، به زبانی که می‌خواهد صحبت کند. این قابلیت باعث می‌شود چند زبانه‌ها بتوانند چند کار را به طور همزمان انجام دهند و در عین حال تمرکز اصلی‌ شان روی یک کار باشد و دچار حواس پرتی نشوند.

4- تقویت عملکردهای ذهنی

توانایی‌های ذهنی، مهارت‌های اجرایی و استدلالی، برنامه‌ریزی و حل مسئله در کودکان دو زبانه و چند زبانه بهتر است. این توانایی‌ها در زمینه مهار احساسات و دقت و نظارت بر آن‌ها بیشتر مشاهده می‌شود تا جایی که کودکان دوزبانه در مدرسه عملکرد بهتری نسبت به همسالان خود خواهند داشت. شواهد موجود حاکی از تاثیر مثبت دوزبانگی زود هنگام بر قوه تفکر کودک است. امروزه محققان از تاثیر مستقیم زبان برهوش، سخن به میان می‌آورند و معتقدند که دو زبانگی بر هوش کودک تاثیرات مثبتی خواهد گذاشت.

5- تقویت حافظه

افراد دوزبانه یا کودکان دو زبانه، در آزمون‌های حافظه از کسانی که فقط به یک زبان صحبت می کنند، موفق‌تر هستند و امتیاز بالاتری کسب می‌کنند. حافظه قوی در انجام تمام فعالیت‌های روزمره و کاری ضروری است و باعث بهتر انجام دادن کارها می‌شود.

6- یادگیری بهتر زبان سوم

ثابت شده است که یادگیری زبان دوم راه را برای یادگیری زبان‌های بعدی هموار می‌کند. در واقع زبان‌ها یکدیگر را تقویت می‌کنند و بخشی از مغز که مسئول یادگیری و پردازش زبان است فعال‌تر می‌شود.

سخن پایانی

وقتی کودکان از سنین پایین یادگیری زبان دوم را شروع می‌کنند، ذهنشان به طرز شگفت‌انگیزی تقویت می‌شود. دو زبانه بودن کودکان فقط به توانایی صحبت در دو زبان ختم نمی‌شود، بلکه روی حافظه، تمرکز و قدرت حل مسئله هم تأثیر زیادی دارد. هر بار که کودکان از یکی از زبان‌ها استفاده می‌کنند، مغزشان سریع‌تر و کارآمدتر عمل می‌کند، چیزی که در زندگی روزمره‌شان هم به کمکشان می‌آید. با ثبت نام کودک خود در دوره‌های آموزشگاه زبان پردیسان، تمامی مهارت‌هایی را که برای دوزبانه شدن در زبان‌های خارجی (انگلیسی، آلمانی، فرانسه، ترکی استانبولی و …) مورد نیاز است آموزش دیده و یادگیری زبان را به طور صحیح پایه‌ریزی کنید. در صورت داشتن سوالات بیشتر، کافی است به قسمت “مشاوره رایگان” مراجعه نمایید.

سوالات متداول