اثر فلاتی در یادگیری زبان چیست؟ (Plateau effect)

اثر فلاتی مرحله ای اجتناب ناپذیر است که اکثر زبان آموزان در میانه ی راه یادگیری زبان دچار آن می شوند و در این نقطه ی حساس ماموریت مهم مدرسین است که زبان آموزان خود را از این دوره ی بحرانی نجات دهند. معمولا زبان آموزان در شروع یادگیری زبان های خارجه شوق و انگیزه ی بالایی دارند. در ابتدای مسیر شیب پیشرفت آن ها بسیار تند و مثبت است ولی در میانه ی راه دچار سردرگمی و بی انگیزگی می شوند. این نقطه ی حساس در سطح زبان عمومی یا همان سطح متوسط رخ می دهد.

سناریو های پیش رو برای اثر فلاتی:

در کل سه سناریو در اثر فلاتی به شرح ذیل وجود دارد.

سناریوی سقوط:

در این حالت زبان آموز به سطح متوسط دانش عمومی زبان رسیده است و به اشتباه احساس می کند که مطالب تازه ی دیگری برای یادگیری وجود ندارد و یا اگر هم وجود دارد دیگر نیازی به یادگیری آن ها ندارد. در نتیجه دچار سردرگمی و بی انگیزگی می شود و احساس می کند روند یادگیری برای او تکراری شده است. در نتیجه در میان مدت و سپس در بلند مدت دچار افت شدید در پروسه ی آموزشی خود می شود. از علائم آن غیبت های مکرر و کنسل کردن کلاس ها و کاهش سطح عملکرد در مهارت های اصلی به خصوص نگارش و مکالمه می باشد و به احتمال زیاد دیگر قصد ادامه ی مسیر را نخواهد داشت.

سناریوی در جا زدن:

در این حالت زبان آموز در پروسه ی آموزش خود دچار کلیشه و روتین می شود. جلسات کلاس برای ایشان حوصله سربر و خسته کننده می شود و از سر وظیفه تکالیف خود را انجام می دهد و دیگر از پروسه ی یادگیری خود مثل قبل لذت نمی برد. از علائم آن بی حوصلگی در جلسات کلاس و پایین آمدن میزان مشارکت در کار های گروهی کلاس می باشد. معمولا زبان آموزان در این مرحله در یک چرخه ی باطل گرفتار می شوند که عملکرد خودشان را بدون پیشرفت و تغییر مثبت تکرار می کنند. در واقع انگیزه ی آن ها برای پیشرفت در مسیر یادگیری کاهش یافته است اما همچنان به مسیر خود ادامه می دهد.

سناریوی اوج گیری: 

این خوشبینانه ترین سناریوی اثر فلاتی است که می تواند رخ دهد. اگر مرحله ی کلیشه ای و روتین شدن پروسه ی یادگیری از سوی مدرس مربوطه به خوبی مدیریت بحران شود و توسط زبان آموز پشت سر گذاشته شود او می تواند به مسیر یادگیری خود پرقدرت همانند ابتدای مسیر ادامه دهد. نقش مدرس در این مرحله بسیار پر رنگ و سرنوشت ساز است. زیرا برای تحقق این مهم او باید از روش ها و تکنیک های متنوع و مدرن برای تدریس خود در کلاس استفاده کند تا زبان آموز را از در جا زدن یا بد تر از آن از سقوط در مسیر پر تلاطم یادگیری نجات دهد و به کلاس جان تازه ای ببخشد.

راهکار برای عبور از این دوره: 

۱. استفاده از تمرینات پویا و متنوع در طول کلاس که می تواند هر جلسه به صورت چرخشی تغییر کند تا تمامی مهارت های زبان آموز از جمله خواندن و درک مطلب و گفت و شنود و نگارش او به چالش کشیده شود تا به او یاد آوری شود که در هر جلسه نکته ی تازه ای برای یادگیری وجود خواهد داشت.

۲. استفاده از فایل های صوتی و تصویری غیر درسی اما مرتبط با موضوع درس همان جلسه مثل فیلم و سریال یا آهنگ به عنوان پیش در آمد و مقدمه ی کلاس که موجب ایجاد جذابیت و انرژی مثبت در زبان آموز در شروع کلاس می شود.

۳. استفاده از حس شوخ طبعی در تدریس موجب دور شدن فضای کلاس از کلیشه و روتین می شود و به زبان آموز انرژی و انگیزه ی فراوان برای ادامه ی راه خواهد داد. حس شوخ طبعی باید در دل تدریس و هدفمند رخ دهد و نباید خارج از آن باشد. برای مثال مدرس می تواند هنگام تدریس گرامر و واژگان از مثال های کمدی و طنز استفاده کند که موجب ماندگاری آن نکته ی آموزشی در ذهن زبان آموز می شود. چون در واقع نوعی خلاقیت در آن وجود دارد و برای زبان آموز جذاب تر و به یاد ماندنی تر است.

۴. یادآوری کردن هدف های میان مدت و بلند مدت به زبان آموز و اینکه روز به روز او بهتر از روز قبل خواهد شد و این پروسه ی مثبت و رو به رشد ادامه خواهد داشت. فراموش نشود که زبان آموز همواره به انگیزه گرفتن و تشویق شدن از سوی مدرس خود احتیاج دارد.

در نهایت اثر فلاتی، اصلی اجتناب ناپذیر در روند آموزش است که زبان آموزان دچار آن می شوند. زبان آموزان و مدرسین می توانند با هوش و درایت بالا و به کارگیری ترفند ها و استراتژی های مدرن و متنوع آموزشی که به چندی از آن ها به صورت خلاصه اشاره شد با موفقیت از آن عبور کنند و به مسیر یادگیری زبان مورد نظر خود ادامه دهند.